دیدگاه قرآن در مورد پیشرفت در زندگی دنیوی و اخروی

در قرآن کریم می توان چند اصل را بعنوان عنصر افزایش پیشرفت و ترقی هم در زندگی دنیوی و هم چنین حیات آخروی نام برد.
سعی داریم با توجه به آیات قرآن به این عناصر بپردازیم

توکل

توکل به معنای واگذاری کارها به دیگری هست.در حقیقت کسیکه کاری را باید انجام بدهد اما قادر به انجام دادن آن به خوبی نیست کارهای خود را به دیگری واگذار می نماید.در این نظام خلقت هیچ انسانی قادر نیست موفقیتهای خودش را مستقیما بدست آورد.بلکه در مواقعی چند لازم است تا دیگری را در کار خود سهیم نماید.با این بیان انسان باید بخشی از کارهای را که مطابق با قدرت او نیست به خداوند واگذار نماید.پی حقیقتا توکل به خدا این نیست که انسان کاملا گردن خود را از وضایف مبری کند.بلکه آن چیزهای که مربوط به خداوند می باشد را به عهد خداوند انسان واگذار کند و آن مورادی که مربوط به خود انسان می شود را انسان باید مستقیما به انجام برساند.
خداوند در باره توکل در قرآن می فرماید:
وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا
و او را از جايى كه گمان ندارد روزى مى‏دهد؛ و هر كس بر خدا توكّل كند، كفايت امرش را مى‏كند؛ خداوند فرمان خود را به انجام مى‏رساند؛ و خدا براى هر چيزى اندازه‏اى قرار داده است!65/3
این آیه شریفه به خوبی بیانگر این مطلب هست که توکل نقش بسزایی در پیشرفت و ترقی دارد.و ظهور این آیه در پیشرفت مادی کاملا مشهود است.

تفکر

در خیلی از آیات خداوند امر به تفکر می کند برای عبرت و هدایت و حکمت آموزی
مانند
أَوَلَمْ يَنظُرُواْ فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ وَأَنْ عَسَى أَن يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ
آيا در حكومت و نظام آسمانها و زمين، و آنچه خدا آفريده است، (از روى دقت و عبرت) نظر نيفكندند؟! (و آيا در اين نيز انديشه نكردند كه) شايد پايان زندگى آنها نزديك شده باشد؟! (اگر به اين كتاب آسمانى روشن ايمان نياورند،) بعد از آن به كدام سخن ايمان خواهند آورد؟! س7 آیه185
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابَّ عِندَ اللّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لاَ يَعْقِلُونَ
بدترين جنبندگان نزد خدا، افراد كر و لالى هستند كه انديشه نمى‏كنند. س8 آیه22
وَلَوْ شَاء رَبُّكَ لآمَنَ مَن فِي الأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا أَفَأَنتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُواْ مُؤْمِنِينَ
و اگر پروردگار تو مى‏خواست، تمام كسانى كه روى زمين هستند، همگى به (اجبار) ايمان مى‏آوردند؛ آيا تو مى‏خواهى مردم را مجبور سازى كه ايمان بياورند؟! (ايمان اجبارى چه سودى دارد؟!) س 10 آیه 99
حداقل چیزی که ما از این آیات برداشت کنیم اینست که تفکر باعث روشن شدن خیلی از مجهولات و هم چنین باعث یافتن مسیر مناسب برای رشد و ترقی هست.

صبر

در بسیاری از آیات امر به صبر شده و به گونه ای بیانگر این نکته هست که رحمت خداوند به صابران نازل می شود .از این رو صبر عامل موثری برای پیشرفت خواهد بود:
وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ
قطعاً همه شما را با چيزى از ترس، گرسنگى، و كاهش در مالها و جانها و ميوه‏ها، آزمايش مى‏كنيم؛ و بشارت ده به استقامت‏كنندگان! س 2 آیه 155
وَاصْبِرْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ
و شكيبايى كن، كه خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نخواهد كرد! س 11 آیه115

شکر

در قرآن آیاتی هست که بیانگر این نکته هست که شکر خداوند باعث ازدیاد نعمت می شود بنابر این شکر خداوند یک خاصیت ذاتی در پی دارد و آن هم ازدیاد نعمت هست.اگر بنا باشد که ما با نعمت خداوند رشد داشته باشیم ،شکر باعث زیاد شدن نعمت می شود که رشد و ترقی را متعاقب خواهد بود.خداوند در این باره می فرماید:
مَّا يَفْعَلُ اللّهُ بِعَذَابِكُمْ إِن شَكَرْتُمْ وَآمَنتُمْ وَكَانَ اللّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا
خدا چه نيازى به مجازات شما دارد اگر شكرگزارى كنيد و ايمان آوريد؟ خدا شكرگزار و آگاه است. (اعمال و نيّات شما را مى‏داند، و به اعمال نيك، پاداش نيك مى دهد.) 147/4
وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ
و (همچنين به خاطر بياوريد) هنگامى را كه پروردگارتان اعلام داشت: «اگر شكرگزارى كنيد، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود؛ و اگر ناسپاسى كنيد، مجازاتم شديد است!» 7/14
منبع: www.almobin.ir
/خ